Ung thư phổi – căn bệnh ung thư thường thấy nhất, nguy hiểm nhất
Ngày 4/2 hàng năm được lựa chọn là Ngày Thế giới Phòng, Chống căn bệnh Ung thư nhằm nâng cao nhận thức, dự phòng, phát hiện sớm, điều trị tốt hơn căn bệnh ung thư.
Trước ngày nay năm nay, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố những ước tính mới nhất về gánh nặng ung thư toàn cầu. Ước tính của IARC nêu bật gánh nặng ung thư ngày càng tăng.
Vào năm 2022, ước tính thế giới có tầm khoảng 20 triệu ca mắc ung thư mới và 9,7 triệu ca tử vong. Số người còn sống trong vòng 5 năm sau khi được chẩn đoán là 53,5 triệu người.
Cứ 5 người sẽ có 1 người tiến triển căn bệnh ung thư trong suốt cuộc đời. Đồng thời cứ 9 nam giới thì có 1 người chết vì căn căn bệnh này, con số này ở nữ giới là 12 – 1.
3 loại ung thư chủ yếu vào năm 2022 là ung thư phổi, vú và đại trực tràng.
Ung thư phổi là căn bệnh ung thư thường thấy nhất trên toàn cầu trong năm 2022 (Ảnh: H.K).
Theo IARC, ung thư phổi là loại ung thư xảy ra thường thấy nhất trên toàn thế giới với 2,5 triệu ca mắc mới, chiếm 12,4% tổng số ca mắc mới. Ung thư vú ở nữ đứng thứ hai (2,3 triệu trường hợp, chiếm 11,6%), tiếp theo là ung thư đại trực tràng (1,9 triệu trường hợp, 9,6%), ung thư tuyến tiền liệt (1,5 triệu trường hợp, 7,3%) và ung thư dạ dày (970.000 trường hợp, 4,9%).
Ung thư phổi cũng là nguyên nhân hàng đầu gây nên tử vong do ung thư (1,8 triệu ca tử vong, chiếm 18,7% tổng số ca tử vong do ung thư), tiếp theo là ung thư đại trực tràng (900.000 ca tử vong, 9,3%), ung thư gan (760.000 ca tử vong, 7,8%), ung thư vú (670.000 ca tử vong, 6,9%) và ung thư dạ dày (660.000 ca tử vong, 6,8%).
Có một vài không tương tự biệt theo giới tính về tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong so với con số trên toàn cầu của mọi lứa tuổi.
với phụ nữ, loại ung thư được chẩn đoán thường thấy nhất và nguyên nhân gây nên tử vong do ung thư hàng đầu là ung thư vú, trong khi đó ở nam giới là ung thư phổi. Ung thư vú là loại ung thư thường thấy nhất ở phụ nữ ở tất cả các quốc gia (157 trên 185 quốc gia được xem xét).
với nam giới, ung thư tuyến tiền liệt và đại trực tràng là căn bệnh ung thư thường thấy thứ 2 và thứ 3, trong khi ung thư gan và đại trực tràng đứng thứ 2 và thứ 3 về nguyên nhân gây nên tử vong do ung thư.
với phụ nữ, ung thư phổi và đại trực tràng đứng thứ 2 và thứ 3 về cả số ca mắc mới và số ca tử vong.
Gánh nặng ung thư dự kiến sẽ tăng vào năm 2050
Ước tính số ca mắc ung thư mới từ năm 2020 tới năm 2045 ở nam giới và nữ giới, tương ứng tại châu Á, châu Âu và châu Phi (Nguồn IARC).
Theo Fortune Well, các nhà khoa học dự đoán tỷ lệ ung thư sẽ tăng gần gấp đôi trên toàn cầu trong một phần tư thế kỷ tới. Cụ thể, IARC dự đoán thế giới sẽ có hơn 35 triệu ca ung thư mới vào năm 2050, tăng 77% so với ước tính 20 triệu ca vào năm 2022.
Tốc độ gia tăng căn bệnh ung thư sẽ mạnh nhất ở các nước tiến triển trong 25 năm tới. Tuy nhiên ở các nước kém tiến triển hơn, tỷ lệ ung thư cũng gia tăng ở mức đủ gây nên gánh nặng lớn cho hệ thống y tế các nước này.
Các nước tiến triển sẽ chứng kiến sự gia tăng mạnh nhất về số ca ung thư trong 25 năm tới. Tuy nhiên ở các nước kém tiến triển hơn, tỷ lệ ung thư cũng gia tăng ở mức đủ gây nên gánh nặng lớn cho hệ thống y tế các nước này.
Trong thời kỳ từ nay tới năm 2050, IARC dự đoán tỷ lệ mắc ung thư sẽ tăng 142% ở các quốc gia kém tiến triển.
“Bất chấp những tiến bộ từng đạt được trong việc phát hiện sớm căn bệnh ung thư cũng như điều trị và chăm sóc người mắc căn bệnh ung thư, sự chênh lệch đáng nhắc về kết quả điều trị ung thư không những tồn tại giữa các khu vực thu nhập cao và thấp trên thế giới mà còn giữa các quốc gia. Nơi ai đó sống không nên quyết định liệu họ có sống thường không.
tất cả người đều có quyền tiếp cận các dịch vụ tin cậy, giá cả phải chăng”, Tiến sĩ Cary Adams, người đứng đầu Liên minh Kiểm soát Ung thư Quốc tế nói.
Các nhà khoa học thế giới lo ngại trước xu hướng trẻ hóa số người mắc ung thư (Ảnh: H.K).
Trong khi đó, Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) cảnh báo, điều đáng lo ngại nhất là lứa tuổi trung bình của người mắc căn bệnh ung thư đang suy giảm dần. Năm 1995, 61% số ca chẩn đoán ung thư tại Mỹ là ở những người từ 65 tuổi trở lên. nhưng mà tới năm 2020, tỷ lệ này từng suy giảm xuống còn 58%.
Trong khi đó, tỷ lệ ung thư ở người tuổi trung niên và thanh niên đang gia tăng. Nhìn chung, những người dưới 50 tuổi là nhóm tuổi duy nhất chứng kiến sự gia tăng chẩn đoán ung thư từ năm 1995 tới năm 2020.
Đặc biệt, chẩn đoán ung thư đại trực tràng đang có xu hướng gia tăng ở những người trẻ tuổi – những người dưới 50 tuổi.
Cùng với một vài gen sự liên quan tới ung thư di truyền, các nhà nghiên cứu cho rằng việc tiếp xúc sớm với các yếu tố nguy cơ như chế độ dinh dưỡng, thói quen sinh hoạt, béo phì, tiếp xúc với môi trường và hệ vi sinh vật có thể tác động nghiêm trọng tới sự tiến triển của ung thư sau này trong cuộc sống.
Thủ phạm chủ yếu thực hiện gia tăng gánh nặng căn bệnh ung thư
Theo WHO, gánh nặng ung thư toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng phản ánh cả sự già hóa và tăng trưởng dân số, cũng như những thế đổi trong việc con người tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ, một vài trong số đó gắn liền với sự tiến triển kinh tế xã hội.
Thuốc lá, rượu và béo phì là những yếu tố chủ yếu đằng sau tỷ lệ mắc căn bệnh ung thư ngày càng tăng, trong số đó ô nhiễm không khí vẫn là nguyên nhân chủ yếu gây nên ra các yếu tố nguy cơ môi trường.
Sự tái xuất hiện của ung thư phổi như một loại ung thư thường thấy nhất có thể sự liên quan tới việc sử dụng thuốc lá liên tục ở châu Á.
Sử dụng thuốc lá là một trong những nguyên nhân thực hiện gia tăng gánh nặng căn bệnh ung thư (Ảnh: H.K).
Theo CBS News, nhìn vào những tại vì sao đằng sau sự gia tăng ung thư toàn cầu được dự đoán, WHO chỉ ra một vài yếu tố, gồm có:
– Già hóa và tăng trưởng dân số.
– Những thế đổi trong tình trạng tiếp xúc của tất cả người với các yếu tố rủi ro, trong số đó ô nhiễm không khí là nguyên nhân chủ yếu gây nên ra các yếu tố rủi ro môi trường.
– Sử dụng thuốc lá và rượu.
– Béo phì.
Một trong những vấn đề chủ yếu là việc sử dụng thuốc lá. Ở các nước châu Á, tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao, điều này tất nhiên góp phần gây nên ra tỷ lệ tử vong cũng như thực hiện gia tăng số ca mắc.
Lấy ví dụ với tình trạng béo phì, Tiến sĩ Elizabeth Platz, một nhà dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg, từng chia sẻ với CNN: “Trước kia tình trạng này hiếm nhưng mà giờ đây chúng ngày càng trở nên thường thấy. tất cả người đang trở nên béo phì sớm hơn, thậm chí ngay cả khi còn nhỏ.
Vì vậy, những nguy cơ ung thư này đang sinh ra sớm hơn nhiều thập kỷ so với các thế hệ trước”.
Theo các chuyên gia, sự gia tăng đột biến ca mắc ung thư ở người trẻ là do một vài yếu tố nguy cơ không lành mạnh cùng tác động. Trong số này, nhiều yếu tố từng được chứng minh có mối liên hệ với ung thư như béo phì, lười vận động, tiểu đường, rượu, hút thuốc, ô nhiễm môi trường, chế độ ăn nhiều thịt đỏ và đường, chưa nhắc lao động theo ca và thiếu ngủ.
Và có rất nhiều yếu tố nguy cơ không xác định, như dưỡng chất gây nên ô nhiễm hoặc phụ gia thực phẩm mà các nhà khoa học không biết hết được.
Tiến sĩ Andre IIbawi, trưởng nhóm kỹ thuật về ung thư của WHO cho thấy: “Đây không phải là lúc để quay vùng eo lưng. từng tới lúc các nước cần thiết phải tăng cường đầu tư vào phòng ngừa và kiểm soát ung thư”.
Mỗi năm Việt Nam có trên 180.000 ca mắc ung thư mới
căn bệnh ung thư có thể điều trị được nếu phát hiện ở thời kỳ sớm.
GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, cho thấy, ung thư đang là vấn đề sức khỏe lớn trên toàn cầu. Phát hiện càng sớm điều trị hữu hiệu càng cao, giá thành càng thấp.
“Mỗi năm nước ta ghi nhận trên 180.000 ca mắc ung thư mới, trên 120.000 ca tử vong. Nếu tính cả số từng mắc hiện còn sống, chúng ta có hơn 354.000 người sống chung với căn bệnh ung thư. Tính trên toàn cầu, con số này còn lớn hơn nhiều, với 19,3 triệu ca mắc mới, trên 9,9 ca tử vong và 50,5 triệu người đang sống chung với căn bệnh ung thư”, Thứ trưởng Thuấn nói.
Xu hướng người trẻ hút thuốc lá thế hệ mới, thuốc lá điện tử đang gia tăng, trong số đó ở cả nữ giới. Đây là điều chúng ta hết sức cảnh giác trong thời gian tới
trong số đó, ung thư phổi là căn bệnh ung thư thường thấy nhất ở nam giới trên toàn cầu cũng như tại nước ta, chiếm 25% tổng số ca mắc ung thư hàng năm ở nam giới nước ta. Hơn 90% các trường hợp mắc ung thư phổi là do thuốc lá.
Thứ trưởng cũng cảnh báo hiện nay xu hướng người trẻ hút thuốc lá thế hệ mới, thuốc lá điện tử đang gia tăng, trong số đó ở cả nữ giới.
“Đây là điều chúng ta hết sức cảnh giác trong thời gian tới, chúng được quảng cáo ít gây nên hại hơn so với thuốc lá truyền thống, tuy nhiên các bằng chứng khoa học lại cho xuất hiện chúng nguy hiểm hơn nhiều”, Thứ trưởng Thuấn nhấn mạnh.
Đáng để ý, tầm khoảng 75% người mắc căn bệnh ung thư phổi ở Việt Nam được chẩn đoán ở thời kỳ cuối, dẫn tới nhiều thách thức trong việc điều trị và tỷ lệ tử vong cao. Điều này đặt ra thách thức cho việc sàng lọc phát hiện sớm căn bệnh.
Sau nhiều nỗ lực, tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới trưởng thành nước ta hiện suy giảm xuống còn gần 39%, dù vậy, Việt Nam vẫn còn nằm trong nhóm các nước có số người hút thuốc lá cao trên thế giới.
Ngày Thế giới Phòng, Chống căn bệnh Ung thư năm 2024 đánh dấu năm thứ ba của chiến dịch “Thu hẹp tầm khoảng cách chăm sóc”.
Trong năm cuối cùng, chiến dịch sẽ tiếp tục tập trung vào nâng cao nhận thức của cộng đồng về sự thiếu công bằng và những rào cản còn tồn tại với nhiều người trong việc tiếp cận các dịch vụ chăm sóc cho người mắc căn bệnh ung thư. tất cả người đều xứng đáng được tiếp cận các dịch vụ y tế có tin cậy bất nhắc họ là ai.
Qua đó kêu gọi tất cả người dân tham gia định kỳ kiểm tra sàng lọc, xét nghiệm tầm soát ung thư nhằm phát hiện sớm và điều trị sớm, suy giảm giá thành, nguy cơ tử vong do ung thư.
