6 nguyên nhân dẫn tới thừa cân béo phì tại Việt Nam
Sáng 9/4, tại Hà Nội xảy ra hội thảo khoa học các căn bệnh không lây nhiễm nhiễm tại Việt Nam: Nguyên nhân và khuyến nghị các giải pháp phòng chống.
PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, cho thấy, số liệu điều tra gần đây cho xuất hiện tỷ lệ trẻ (5-19 tuổi) mắc phải thừa cân, béo phì tại nước ta đã từng tăng hơn gấp đôi sau 10 năm. So với nhiều nước trong khu vực, Việt Nam vẫn may mắn khi tỷ lệ vẫn ở mức thấp.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng thừa cân béo phì tại Việt Nam. Thứ nhất sự liên quan tới thực đơn và dinh dưỡng, chúng ta ăn quá dư thừa, ăn nhiều hơn so với nhu cầu khuyến nghị từng lứa tuổi, ăn nhiều hơn năng số lượng tiêu hao dẫn tới thừa năng số lượng, tích lũy ở kiểu mỡ.
Thực tế, không những ăn nhiều dinh dưỡng bột đường mới gây ra thừa cân, béo phì mà ăn dư thừa dinh dưỡng đạm, dinh dưỡng béo cũng dẫn tới dự trữ mỡ, thừa cân béo phì.
PGS Lâm dẫn chứng nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng quốc gia cho xuất hiện, số lượng protein trong khẩu phần vượt quá nhu cầu khuyến nghị cho học sinh tiểu học là hơn 191%, THCS là 126% và THPT là 18,5%. trong số đó, ngũ cốc, dinh dưỡng đạm, dinh dưỡng béo, bánh kẹo được sử dụng nhiều nhất. Các loại đồ uống có tần suất tiêu thụ thấp nhất.
PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, Nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia (Ảnh: T.M).
Theo số liệu từ Báo cáo An ninh Lương thực và Dinh Dưỡng ASEAN năm 2021, trong tổng năng số lượng nạp vào cơ thể người Việt hàng ngày từ món ăn và thức uống thì ngũ cốc và thịt chiếm nhiều nhất (51% và hơn 15%), các thực phẩm không tương tự (gần 23%), rau và trái cây (gần 7%), đường (gần 3,6%).
Một nghiên cứu cắt ngang tại TPHCM cũng cho xuất hiện, năng số lượng ăn vào vượt mức khuyến nghị gần 155% ở trẻ 6 tuổi và hơn 113% ở trẻ 9 tuổi. số lượng protein tiêu thụ ở trẻ béo phì cao hơn 150% mức khuyến nghị. Trong khi số lượng dinh dưỡng xơ trong thực đơn chỉ dưới 10gr/ngày, trong khi khuyến nghị là 14gr dinh dưỡng xơ cho mỗi 1.000 calo.
thực đơn dư thừa protein, nhất là protein động vật có thể dẫn tới một vài căn bệnh như gút, rối loạn mỡ máu, béo phì.
“1 quả chuối tiêu cỡ trung bình mang tới xấp xỉ 100 calo. Như vậy, nếu chúng ta vui miệng ăn dư thừa 1 quả chuối mỗi ngày cũng có nguy cơ thừa cân béo phì”, PGS Lâm nói.
Thứ 2 là ít vận động thể lực. Việt Nam là một trong 10 nước mà người dân lười vận động nhất thế giới theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc. Tỷ lệ trẻ 6-11 tuổi ở thành thị đạt mức khuyến nghị về vận động thể lực chưa tới 30% với trẻ trai và khoảng tầm 35% với trẻ gái. Thời gian ngồi tĩnh tại của trẻ quá nhiều, xem tivi, chơi điện thoại dẫn tới ít tiêu hao năng số lượng.
“Ước tính 86% thanh thiếu niên ở lứa tuổi 11-17, 28% người trưởng thành thiếu vận động thể dinh dưỡng. Do công việc, thói quen mà chúng ta ít quan tâm tới vận động thể lực”, PGS Lâm phân tích.
Ngoài ra, còn phải nhắc tới các yếu tố dẫn tới thừa cân béo phì không tương tự là di truyền, kinh tế xã hội, ngủ ít và suy dinh dưỡng thấp còi lúc nhỏ.
“Chúng ta đang đổ tội thừa cân, béo phì cho cơm quá nhiều”
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), thừa cân béo phì tới từ nhiều nguyên nhân không tương tự nhau như chế độ dinh dưỡng không thích hợp, tiêu thụ các thực phẩm quá nhiều năng số lượng, giàu dinh dưỡng béo, lười vận động, hoặc các nguyên nhân di truyền, nội tiết.
Vì thế, các chuyên gia cho rằng để kiểm soát vấn đề thừa cân, béo phì cần phải phối hợp nhiều giải pháp như giáo dục dinh dưỡng học đường và tăng cường vận động thể dinh dưỡng, quản lý việc thực hiện dán nhãn dinh dưỡng một cách chặt chẽ. Các loại thực phẩm đều phải có nhãn dinh dưỡng với các nội dung theo quy định mới được lưu hành trên thị trường.
Đồng thời, cần phải có cơ chế quản lý chặt chẽ và giới hạn các loại thực phẩm, đồ uống đường phố đang không giữ gìn về dinh dưỡng và vệ sinh, an toàn thực phẩm.
Kinh nghiệm quốc tế cũng cho xuất hiện, nhiều quốc gia trên thế giới từng dùng thuế tiêu thụ đặc biệt lên đồ uống có đường song tỷ lệ tỷ lệ thừa cân béo phì vẫn tiếp tục gia tăng đều qua các năm như Chile, Mexico, Ấn Độ, Bỉ, Phần Lan…
TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng quốc gia (Ảnh:N.P).
TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng quốc gia cho thấy thêm: “Chúng ta đang đổ tội thừa cân, béo phì cho cơm quá nhiều. Thực tế, trong bữa ăn hằng ngày của người Nhật mắc phải đái tháo đường họ vẫn ăn ổn định 1,5 bát cơm.
Trong khi đó, chúng ta không ăn cơm song ăn quá nhiều thịt, dinh dưỡng béo, trái cây, các loại hạt, đây là nguyên nhân góp phần dẫn tới thừa cân béo phì”.
Lấy ví dụ với trái cây, TS Hưng cho thấy, mỗi bữa chúng ta chỉ ăn 100gr trái cây, tuy nhiên thực tế nhiều người ăn 300-500gr.
“Mỗi người chúng ta cần phải biết ăn thế nào cho đúng, ăn để sống thường hay sống để ăn do quyết định của chúng ta”, TS Hưng lưu ý.
